||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ ద్విపంచాశస్సర్గః||

రావణః మహాత్మనః వానరస్య తస్య వచనం శ్రుత్వా క్రోధమూర్ఛితః తస్య వధం ఆజ్ఞాపయత్||

దురాత్మనా రావణేన నివేదితవతః తస్య వధే సమాజ్ఞప్తే విభీషణః నాను మేనే || కార్యవిధౌ స్థితః తం రక్షోధిపం కృద్ధం ఉపస్థితం తత్ కార్యం చ విదిత్వా కార్యం చింతయామాస||తతః నిశ్చితార్థః శత్రుజిత్ వాక్యవిశారదః పూజ్యం అగ్రజం అత్యర్థం హితం వాక్యం సామ్నా ఉవాచ||

రాక్షసేంద్ర క్షమస్వ | రోషం త్యజ|| ఇదం మద్వాక్యం శ్రుణూస్వ| వసుధాధిపేంద్రాః పరావరజ్ఞాః సంతః దూతస్య వధం న కుర్వంతి||వీర కపేః ప్రమాపణం రాజధర్మవిరుద్ధం చ లోక వృత్తైశ్చ గర్హితం | తవ చ అసదృశం || త్వమేవ ధర్మజ్ఞః చ కృతజ్ఞః చ రాజధర్మవిశారదః భూతానాం పరావరజ్ఞః పరమార్థవిత్ || త్వాదృశః విచక్షణః రోషేణ గృహ్యంతే తతః శాస్త్రవిపశ్చిత్వం కేవలం శ్రమ ఏవ హి || రాక్షసేంద్ర శత్రుఘ్న దురాసద ప్రసీద | తస్మాత్ యుక్తాయుక్తం వినిశ్చిత్య దూతః దణ్డః విధీయతామ్ ||

రాక్షసేశ్వరః రావణః విభీషణవచః శ్రుత్వా మహతా రోషేణ ఆవిష్టః ఉత్తరం వాక్యం అబ్రవీత్||శత్రుసూదన పాపానాం వధే పాపం న విద్యతే| వానరం పాపచారిణం తస్మాత్ ఏవం వధిష్యామి||

విభీషణః బుద్ధిమతాం వరిష్ఠః బహుదోషయుక్తం అధర్మమూలం అనార్య జుష్టం వచనం నిశమ్య పరమార్థతత్వం వచనం ఉవాచ||

రాక్షసేంద్ర లంకేశ్వర ప్రసీద| ధర్మార్థ యుక్తం వచనం శ్రుణుస్వ| రాజన్ సన్తః సర్వత్ర సర్వేషు వదంతి| సర్వేషు సమయేషు దూతాన్ అవధ్యాన్ || అయం శత్రుః ప్రవృద్ధః అశంసయమ్ | అనేన అప్రమేయం అప్రియం కృతం హి | సన్తః దూతవధ్యామ్ న ప్రవదన్తి | దూతస్య బహవః దణ్డాః దృష్టాః హి ||అంగేషు వైరుధ్యం కశాభిఘాతః మౌణ్డ్యం తథా లక్షణ సన్నిపాతః ఏతత్ దూతే దణ్డాన్ ప్రవదంతి| దూతస్య వధస్తు శ్రుతః నాస్తి||

ధర్మార్థ వినీత బుద్ధిః పరావరప్రత్యయ నిశ్చితార్థః | భవద్విధః కోపవసే కథం తిష్ఠేత్ | సత్త్వవంతః కోపం నియచ్ఛన్తి హి ||వీర ధర్మవాదే తవ తుల్యః కశ్చిత్ న | లోకవృత్తే (తవ తుల్యః) న| శాస్త్రబుద్ధి గ్రహణేషుచాపి న | త్వం సర్వ సుర అసురాణాం ఉత్తమః హి|| నిశాచరేంద్ర శూరేణ వీరేణ సురాసురాణాం అపి త్వయా దుర్జయేన| ప్రగల్భాః సురదైత్య సంఘాః నరేంద్రాః యుద్ధేషు అసకృత్ జితాః చ||అస్య కపేః ఘాతే అహం కించిత్ గుణం న పశ్యామి | అయం దణ్డః యైః అయం కపిః ప్రేషితః తేషు పాత్యతాం||

సాధుః వా అసాధుః యది ఏష పరైః సమర్పితః| పరార్థం బ్రువన్ పరవాన్ దూతః వధం న అర్హతి||రాజన్ అపి చ అస్మిన్ హతే యః మహోదధేః పరం పారం పునః ఇహ ఆగచ్ఛేత్ అన్యం ఖేచరం న పశ్యామి||పరపుంజయ తస్మాత్ అస్య వధే యత్నః న కార్యః | భవాన్ సేన్ద్రేషు దేవేషు యత్నం అస్థాతుం అర్హతి|| యుధప్రియ అస్మిన్ వినష్టే దుర్వినీతౌ దీర్ఘపరావరుద్ధౌ తౌ నరరాజపుత్రౌ యః యుద్ధాయ ఉజ్యోజయేత్ అన్యం దూతం న పశ్యామి హి ||నైతానాం మనోనన్దన పరాక్రమోత్సాహమనస్వినాం చ సురాసురాణాం అపి దుర్జయేన త్వయా యుద్ధాయతిః నాశయితుం న యుక్తా || హితాశ్చ శూరాశ్చ సమాహితాశ్చ మహాగుణేషు కులేషు జాతాః మనస్వినః శస్త్రభృతాం వశిష్టాః సుభృతాశ్చ యోధాః కోట్యగ్రతః||తత్ తవ ఆదేశకృతః కేచిత్ బలస్య ఏకదేశేన మూఢౌ తౌ రాజపుత్రౌ వినిగృహ్య తే ప్రభావం భావయితుం అభియాంతు ||

నిశాచరాణాం సురలోకశత్రుః మహాబలః రాక్షసరాజముఖ్యః అనుజస్య విభీషణస్య ఇష్టం ఉత్తమవాక్యం బుద్ధ్యా జగ్రాహ||

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే ద్విపంచాశస్సర్గః ||

||ఓమ్ తత్ సత్||